کد مطلب:16447 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » احكام

شرايط عمومي تكليف ديني چيست؟

شرايط تكليف كه در همة تكاليف بايد وجود داشته باشد امور ذيل است: 1. بلوغ
انسان به يك مرحله از سن كه ميرسد، تغييراتي ناگهاني و تغييري شبيه نوعي جهش در اندامش و احساساتش و انديشهاش پيدا ميشود كه «بلوغ» ناميده ميشود. هر كسي در حقيقت يك بلوغ طبيعي دارد.
به طور دقيق نميتوان يك زمان معيّن را مرحلة بلوغ براي همة افراد معيّن كرد. ممكن است بعضي افراد از بعضي ديگر زودتر به مرحلة بلوغ طبيعي برسند. خصوصيّت فردي افراد و همچنين خصوصيّات منطقهاي و محيطي شريع يا تأخير بلوغ طبيعي تأثير دارد.
آنچه مسلّم است اين است كه جنس زن از جنس مرد زودتر به مرحلة بلوغ طبيعي ميرسد.
يكي ديگر از شرايط تكليف، عاقل بودن است. ديوانه كه فاقد عقل است مكلّف نيست و تكاليف از او ساقط است.
3. اطّلاع و آگاهي
بديهي است كه انسان آنگاه قادر است تكليفي را انجام دهد كه از وجود آن تكليف آگاه باشد و به عبارت ديگر به او ابلاغ شده باشد.
اگر تكليفي به مكلّف ابلاغ نشده باشد و مكلّف در اين جهت تقصيري نداشته باشد، يعني او كوشش لازم را براي تحصيل آگاهي كرده و در عين حال بدان دست نيافته است، چنين مكلّفي نزد خدا معذور است.
4. قدرت و توانايي
كاري مورد وظيفه و تكليف انسان قرار ميگيرد كه انسان توانايي انجام آن را داشته باشد، اما كاري كه انسان قادر به انجام آن نيست هرگز مورد تعلّق تكليف واقع نميشود. شك نيست كه توانايي انسان محدود است.
مشروط بودن تكليف به قدرت و توانايي نيز مستلزم اين نيست كه ما مكلّف به كسب و تحصيل قدرت نباشيم. در مواردي تفويت قدرت حرام است و تحصيل آن واجب.
5. آزادي و اختيار
آزادي و اختيار يكي ديگر از شرايط تكليف است؛ يعني انسان آنگاه مكلّف است به انجام يك وظيفه كه اجبار و يا اضطراري در كار نباشد؛ اگر اجبار (اكراه) يا اضطرار در كار باشد، تكليف ساقط ميگردد.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج2 – انسان در قرآن
شهيد مطهري